Một cuộc tấn công của Ukraine vào sân bay Taganrog-Yuzhny ngày 25/11 đã phá hủy A-60, máy bay độc nhất vô nhị được trang bị vũ khí laser của Nga. Đây là một trong những máy bay có giá trị cao nhất trong kho vũ khí của Nga và đóng vai trò then chốt trong việc thử nghiệm vũ khí năng lượng định hướng trên không.
Đoạn video về vụ tấn công cho thấy một đám cháy lớn đã thiêu rụi chiếc máy bay, cùng với các vụ nổ thứ cấp tại khu vực cơ sở dùng để thử nghiệm và bảo trì các loại máy bay chuyên dụng.
Sứ mệnh đặc biệt của A-60
Được đưa vào phục vụ từ đầu những năm 1980, A-60 được chế tạo dựa trên sự cải biến lớn từ máy bay vận tải Il-76MD. Nó nhanh chóng được sử dụng để nghiên cứu sự phân tán của chùm tia laser trong tầng thượng quyển. Máy bay này liên tục được hiện đại hóa các thiết bị trên khoang khi các thế hệ vũ khí năng lượng định hướng mới được phát triển. Thậm chí, một hệ thống vũ khí laser chống vệ tinh mới đã được báo cáo là hoàn thành thử nghiệm trên A-60 vào cuối những năm 2010.
Sau khi các cuộc thử nghiệm vũ khí laser chống vệ tinh quan trọng sử dụng nền tảng A-60 được khởi xướng vào giữa những năm 2010, Giám đốc Tình báo Quốc gia Hoa Kỳ, ông Dan Coats, đã gọi việc Nga và Trung Quốc phát triển vũ khí chống vệ tinh là “một phương tiện để giảm hiệu quả quân sự của Hoa Kỳ và các đồng minh,” và rằng chúng sẽ được sử dụng “để bù đắp bất kỳ lợi thế quân sự nào được cho là của Mỹ có nguồn gốc từ các hệ thống không gian quân sự, dân sự hoặc thương mại”.
Mặc dù A-60 được dùng để thử nghiệm các loại vũ khí này, máy bay chưa bao giờ được thiết kế cho vai trò chiến đấu. Các hệ thống laser chống vệ tinh dự kiến sẽ được tích hợp lên các máy bay chiến đấu như tiêm kích đánh chặn MiG-31 và PAK DP.
Dù ngành công nghiệp quốc phòng Nga đã giảm sút vị thế ở nhiều lĩnh vực kể từ khi Liên Xô tan rã, nhưng đầu tư vào chiến tranh không gian và các hệ thống chống vệ tinh vẫn được duy trì ở mức cao. Các chương trình laser chống vệ tinh được bổ sung bởi việc phát triển nhiều chương trình tên lửa chống vệ tinh như S-500, S-550 và A-235, cùng với các hoạt động khác.
Trong khi các lực lượng Ukraine đang phải đối mặt với tình hình ngày càng tồi tệ ở tiền tuyến, các đơn vị máy bay không người lái (UAV) của họ vẫn tiếp tục đạt được những thành công đáng kể trong việc tấn công các mục tiêu giá trị cao nằm sâu bên trong lãnh thổ Nga.
Các cuộc tấn công này bao gồm việc nhắm mục tiêu vào các cơ sở chế biến dầu mỏ của Nga, có khả năng làm tổn hại đến xuất khẩu dầu.
Một thành công chưa từng có đã đạt được vào ngày 1/6, khi một cuộc tấn công bằng UAV quy mô lớn mang tên Chiến dịch Mạng Nhện được phát động, phá hủy nhiều máy bay ném bom chiến lược Tu-95MS và Tu-22M3 tại các căn cứ không quân trên khắp nước Nga, gây ra những tổn thất mà hạm đội hàng không chiến lược Nga có thể phải mất nhiều năm để phục hồi.
Giá trị không thể thay thế
Giá trị thực sự của chiếc A-60 vẫn còn bỏ ngỏ, vì không rõ mức độ mà chiếc máy bay này được lên kế hoạch tiếp tục sử dụng để thử nghiệm các vũ khí laser trên không trong tương lai. Hệ thống vũ khí laser Peresvet mới được một số nguồn tin cho là đã hoàn thành thử nghiệm, làm tăng khả năng chiếc A-60 có thể chỉ được dùng để thử nghiệm thế hệ vũ khí mới trong một tương lai xa hơn.
Sự tan rã của Liên Xô và sự mất mát của nhiều ngành công nghiệp Liên Xô tham gia chế tạo A-60 và các thiết bị độc đáo của nó đã làm dấy lên khả năng chiếc máy bay này hiện không thể thay thế, hoặc Nga sẽ cần phải phụ thuộc rất nhiều vào việc tìm nguồn linh kiện từ nước ngoài để thay thế.
Các lực lượng Ukraine đã nhận được sự hỗ trợ đáng kể từ nhân sự phương Tây tại thực địa và khả năng tiếp cận tình báo vệ tinh để tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc tấn công sâu vào Nga. Trong khi đó, ngành công nghiệp quốc phòng của Ukraine đã được cung cấp một nguồn cung lớn linh kiện và kinh phí để duy trì sản xuất UAV.
Vào tháng 7, Thiếu tướng Quân đội Đức Christian Freuding đã đặc biệt kêu gọi Ukraine tăng cường tấn công các sân bay Nga. “Bạn cũng có thể gián tiếp ảnh hưởng đến tiềm năng tấn công của các lực lượng xung kích Nga trước khi chúng được triển khai,” Freuding tuyên bố vào thời điểm đó, và nói thêm: “Hãy sử dụng các phương tiện chiến tranh đường không tầm xa để tấn công máy bay và sân bay trước khi chúng được sử dụng. Đồng thời, hãy nhắm mục tiêu vào các cơ sở sản xuất vũ khí.”
Quốc Vinh
Theo Military Watch
