Trong mâm cơm Việt, cá kho là món ăn quen thuộc với mọi gia đình. Mỗi vùng miền lại có cách kho riêng, nơi chuộng kho riềng, gừng và tiêu; nơi ưu ái nước màu và chút ngọt thanh. Thế nhưng, ở nhiều địa phương, người dân nâng tầm món cá kho bằng cách thêm một loại lá được ví “bổ như sâm” - lá đinh lăng. Sự kết hợp này không chỉ giúp nồi cá kho có hương vị đặc biệt mà còn khiến giá trị dinh dưỡng của món ăn tăng lên đáng kể.
Vì sao cá kho đinh lăng lại “đại bổ”?
Cá kho vốn đã là món ăn giàu dinh dưỡng với lượng đạm dễ hấp thu, ít béo và giàu khoáng chất. Khi kết hợp cùng lá đinh lăng - loại lá được ví như “sâm” nhờ hàm lượng saponin và vitamin dồi dào - món ăn dân dã này còn có tác dụng bồi bổ cơ thể.
Lá đinh lăng vốn quen thuộc trong đời sống, thường được dùng làm rau ăn kèm, nấu canh, làm gỏi. Nhiều nơi còn gọi cây này là cây gỏi cá, nam dương lâm.
Theo thông tin từ báo Vietnamnet, trên thế giới, lá đinh lăng xuất hiện trong nhiều món ăn. Người Indonesia dùng nó trong món ăn có tên “Pecel” và “Urab”. Họ trộn lá đinh lăng cùng các loại rau, dừa nạo, ớt và nước cốt chanh. Người Philippines nấu cháo “Arroz Caldo” với lá đinh lăng và nghệ để tăng hương vị và độ bổ dưỡng.
Ở góc độ y học hiện đại, lá và rễ đinh lăng chứa nhiều hoạt chất sinh học quan trọng. Lá đinh lăng có 8 chất saponin oleanolic mới cùng 3 saponin đã biết. Rễ cây chứa saponin tương tự nhân sâm, vitamin B1, B2, B6, vitamin C và hơn 20 acid amin thiết yếu.
Nghiên cứu đăng trên tạp chí MDPI (2/2023) cho thấy dịch chiết ethanol từ lá đinh lăng có tác dụng bảo vệ thần kinh, hỗ trợ điều trị các vấn đề thiếu máu não. Một nghiên cứu khác trên MDPI (9/2023) của Đại học Khoa học và Công nghệ sinh học Hàn Quốc cho thấy chiết xuất lipophilic từ lá đinh lăng có khả năng chống oxy hóa mạnh, chống lại stress. Ngoài ra, các phân đoạn lipophilic của lá đinh lăng còn giảm yếu tố gây viêm trong đại thực bào, theo Vietnamnet.
Kết hợp lá đinh lăng và cá kho giúp món ăn trở thành lựa chọn vừa thơm ngon, vừa tốt cho sức khỏe.
Cách làm cá kho đinh lăng
Nguyên liệu:
Cá diếc hoặc cá trắm, cá rô, cá quả…
Lá đinh lăng tươi
Gừng, riềng, tiêu
Nước mắm, đường, nước màu hoặc nước hàng
Ớt (tùy thích)
Có thể thêm thịt ba chỉ để tăng độ béo ngậy cho món ăn.
Cách làm:
Sơ chế cá, rửa sạch, để ráo.
Xếp riềng thái lát xuống đáy nồi, đặt thịt (nếu có) và cá lên trên.
Thêm gừng, tiêu, ớt và lá đinh lăng.
Nêm nước mắm, đường, nước màu.
Đổ nước sôi xâm xấp mặt cá và kho lửa nhỏ đến khi cá săn, nước sệt lại.
Lam Chi
Tổng hợp
