TS Hoàng Dương Tùng – Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam những năm gần đây, chất lượng không khí của nhiều vùng trên cả nước nói chung và Hà Nội nói riêng thường xuyên ở mức đáng báo động, đặc biệt là khi bước vào mùa hanh khô. Đây là hệ quả của nhiều yếu tố như: giao thông, hoạt động xây dựng tăng mạnh vào cuối năm khiến bụi san lấp, vận chuyển vật liệu và phá dỡ phát tán rộng. Ô nhiễm không khí tác động mạnh mẽ đến chất lượng sống và sức khỏe của người dân. Ngành y tế dự báo số ca viêm đường hô hấp, viêm phế quản và hen suyễn có thể sẽ gia tăng mạnh, đặc biệt là với người già, trẻ nhỏ và người có bệnh nền.
Trước tình hình đó, Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 12-7-2025 về một số nhiệm vụ cấp bách nhằm ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường. Hiện thực hóa chỉ thị trên, HĐND thành phố Hà Nội đã ban hành Nghị quyết số 57/2025/NQ-HĐND ngày 26-11-2025 thay thế Nghị quyết số 47/2024/NQ-HĐND ngày 12-12-2024 của HĐND thành phố, quy định thực hiện vùng phát thải thấp trên địa bàn thành phố Hà Nội. Nghị quyết chỉ rõ, từ ngày 1-7-2026, thực hiện vùng phát thải thấp thí điểm tại một số khu vực trong Vành đai 1. Từ ngày 1-1-2028 thực hiện vùng phát thải thấp tại Vành đai 1 và một số khu vực tại Vành đai 2 trở vào. Từ ngày 1-1-2030, thực hiện vùng phát thải thấp tại Vành đai 3 trở vào.
Trong bối cảnh cả nước nói chung đang thực hiện các biện pháp cấp bách, nhằm hiện thực hóa các chủ trương nêu trên, Báo Hà Nội Mới tổ chức Tọa đàm trực tuyến với chủ đề “Vùng phát thải thấp - Chủ trương, hạ tầng và giải pháp đảm bảo kết nối liền mạch”.
Giải quyết ô nhiễm không khí cần giải pháp tổng thể
Chia sẻ tại toạ đàm, TS Hoàng Dương Tùng – Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam cho biết, giải quyết ô nhiễm không khí cần giải pháp tổng thể, không có “cây đũa thần”. Giải quyết ô nhiễm không khí là việc rất khó, phức tạp, không hề đơn giản. Có những thời điểm, chất lượng không khí được cải thiện, người dân cảm thấy dễ chịu hơn, song nguyên nhân chủ yếu đến từ yếu tố thời tiết chứ không phải do các giải pháp can thiệp mang tính bền vững.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng thành phố Hà Nội đã nhận diện vấn đề ô nhiễm không khí từ khá sớm. Tuy nhiên, thực tế cho thấy tình trạng ô nhiễm vẫn có xu hướng gia tăng, kéo dài, trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp. Bộ Nông nghiệp và Môi trường xác định mức ô nhiễm trung bình của Hà Nội cao gần gấp đôi so với tiêu chuẩn cho phép.
TS Hoàng Dương Tùng chia sẻ: "Hà Nội có địa bàn rộng, bao gồm cả khu vực nội thành và ngoại thành, song ô nhiễm không khí chủ yếu tập trung tại khu vực nội đô. Điều này cho thấy cần có các giải pháp phù hợp cho từng khu vực, thay vì áp dụng một cách đồng loạt. Ô nhiễm không khí tại Hà Nội mang tính chất theo mùa, thường diễn ra từ tháng 10 năm trước đến tháng 3 năm sau, do ảnh hưởng lớn của điều kiện khí hậu. Những ngày ô nhiễm cao thường trùng với thời điểm lặng gió (tốc độ gió dưới 2m/s) và xuất hiện hiện tượng nghịch nhiệt vào ban đêm.
Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, sự xáo trộn không khí từ mặt đất lên tầng cao thay đổi theo từng thời điểm trong ngày; có lúc không khí bị 'đè xuống', khiến các chất ô nhiễm tích tụ và nồng độ phát thải tăng lên. Mặc dù mật độ giao thông ban ngày rất cao, song có những thời điểm ô nhiễm không khí ban đêm lại nghiêm trọng hơn. Nguyên nhân là do ô nhiễm thứ cấp hình thành dưới tác động của nhiệt độ và các yếu tố khí tượng, khiến các hạt bụi lơ lửng trong không khí. Khi ban đêm xảy ra hiện tượng không khí bị nén xuống, mức độ ô nhiễm gia tăng rõ rệt".
Một trong những vấn đề trọng tâm được thảo luận là việc tìm kiếm các giải pháp nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến đời sống người dân, đặc biệt là nhóm đối tượng người nghèo và những người dễ bị tổn thương – những người hiện đang mưu sinh phụ thuộc vào việc di chuyển bằng phương tiện cá nhân trong vùng lõi đô thị.
Các chuyên gia thống nhất rằng, để chủ trương đi vào cuộc sống hiệu quả, cần có sự đồng bộ trong quy hoạch và phát triển hạ tầng giao thông. Tọa đàm nhấn mạnh tầm quan trọng của giao thông tích hợp và liền mạch, xem đây là giải pháp then chốt cho mô hình đô thị xanh, đảm bảo nhu cầu di chuyển thuận tiện cho người dân và mục tiêu phát triển bền vững của Thủ đô.
Ứng Hà Chi
