Chỉ đến khi về già, nhiều bậc cha mẹ mới chợt nhận ra một sự thật cay đắng: nếu con dâu và con rể ngày càng ít về thăm nhà, đó hiếm khi là chuyện ngẫu nhiên. Đằng sau sự vắng mặt ấy thường ẩn giấu ba vấn đề nghiêm trọng trong gia đình, âm thầm tích tụ qua năm tháng.
Trong quan niệm truyền thống của người Trung Quốc – cũng như nhiều nền văn hóa Á Đông – gia đình hòa thuận thì mọi việc mới hanh thông. Người xưa tin rằng dù có mâu thuẫn đến đâu, “gân cốt còn nối liền”, ruột thịt vẫn có thể quay về bên nhau. Nhưng thực tế của đời sống hiện đại phức tạp hơn nhiều.
Con dâu và con rể là hai vai trò đặc biệt: họ là người nhà, nhưng không chung huyết thống; rất gần gũi, nhưng cũng rất dễ xa cách. Khi hai người trẻ kết hôn, hai họ khác nhau ghép lại thành một gia đình. Trên danh nghĩa là “một nhà”, nhưng trong đời sống thực, mối quan hệ ấy thường mong manh, nhạy cảm và đầy thử thách. Sự hòa thuận đôi khi chỉ là bề mặt, còn bên dưới là những lớp ngại ngùng, dè chừng và tổn thương không dễ gọi tên.
Càng lớn tuổi, nhiều người mới dần hiểu: việc con dâu né tránh nhà chồng, con rể ít khi về nhà vợ, thường không phải vì bận rộn, mà vì có điều gì đó khiến họ không muốn quay lại.
1. Cha mẹ thiếu ý thức về ranh giới
Có một kiểu yêu thương rất phổ biến nhưng cũng rất nguy hiểm: cha mẹ không tin rằng con mình đã thực sự trưởng thành. Dù con cái đã lập gia đình, họ vẫn bị đối xử như những đứa trẻ chưa biết tự lo.
Từ chuyện ăn uống, mặc ấm hay không, đến việc đi đâu, làm gì, với ai – mọi thứ đều cần “báo cáo”. Có cha mẹ còn can thiệp sâu vào đời sống hôn nhân của con, góp ý trực diện, phán xét sau lưng, thậm chí ép con dâu hoặc con rể thay đổi thói quen, quan điểm sống theo ý mình.
Bề ngoài, con dâu và con rể có thể im lặng, không phản ứng. Nhưng bên trong, sự khó chịu âm thầm tích tụ. Họ biết cha mẹ “có ý tốt”, nhưng cảm giác bị xâm phạm, bị kiểm soát vẫn khiến họ mệt mỏi và muốn tránh xa. Không ít cặp vợ chồng trẻ vì những can thiệp ấy mà cãi vã triền miên, thậm chí hôn nhân rạn nứt.
Trong tâm lý học, hiện tượng này được gọi là thiếu ranh giới: khi cha mẹ không phân định rõ đâu là đời sống của mình, đâu là không gian riêng của con cái. Sự can thiệp quá mức làm người trẻ cảm thấy bị bóp nghẹt, mất quyền tự chủ, từ đó dẫn đến xung đột gia đình kéo dài.
Những bậc cha mẹ khôn ngoan hiểu rằng, buông tay đúng lúc không phải là bỏ mặc, mà là một cách yêu thương trưởng thành hơn.
2. Cha mẹ không thực sự coi con dâu, con rể là người nhà
Khi hai gia đình không chung huyết thống gặp nhau, nếu thiếu bao dung, họ rất dễ trở thành “nước với dầu”. Không ít cha mẹ vô thức xem con dâu, con rể là người ngoài: dễ sai khiến, dễ phán xét, nhưng khó thấu hiểu.
Có gia đình luôn đòi hỏi con dâu phải gánh vác việc nhà, chăm sóc con cái, trong khi con trai được mặc định là “chỉ cần kiếm tiền”. Có nơi, mọi mâu thuẫn trong gia đình đều bị đẩy về phía con dâu như một lỗi lầm cá nhân.
Ở chiều ngược lại, cha mẹ vợ cũng có thể vô tình gây áp lực cho con rể bằng những câu hỏi tưởng là quan tâm nhưng đầy ngờ vực: “Nó có đối xử tốt với con không?”, “Có bị bắt nạt không?”, hay những lời dặn dò mang tính kiểm soát.
Thứ tâm lý “độc quyền” ấy khiến con dâu, con rể luôn cảm thấy mình không thuộc về. Khi không được coi là người nhà, họ khó hình thành trách nhiệm gắn bó với gia đình lớn. Với con cái ở giữa, việc phải đứng giữa cha mẹ ruột và bạn đời là một áp lực tinh thần rất lớn.
Gia đình chỉ có thể yên ổn khi cha mẹ dám gạt bỏ định kiến, thôi phân biệt “con mình – con người ta”, và học cách đối xử công bằng, tôn trọng.
3. Khoảng cách giữa hai thế hệ quá sâu và kéo dài
Có những gia đình không thiếu ranh giới, cũng không hắt hủi con dâu, con rể, nhưng họ vẫn ngày càng xa nhau. Nguyên nhân nằm ở khoảng cách thế hệ quá lớn.
Khác biệt về trải nghiệm sống, giá trị, nhịp sống và cách giao tiếp khiến mỗi lần gặp gỡ trở nên gượng gạo. Không có chủ đề chung, không có điểm chạm cảm xúc, những bữa sum họp chỉ là sự hiện diện về mặt hình thức.
Mỗi dịp Tết, mạng xã hội lại tràn ngập hình ảnh những chàng rể ngồi thẫn thờ, lướt điện thoại, hoặc lang thang ngoài đường vì không biết nói gì trong nhà vợ. Với con dâu, tình hình có thể đỡ hơn nếu hợp với mẹ chồng, nhưng không phải ai cũng đủ cởi mở để duy trì những cuộc trò chuyện dài lâu.
Tâm lý học gọi đây là hiệu ứng thu hút tương đồng: con người dễ kết nối với những ai có chung giá trị, hoàn cảnh và cách nhìn thế giới. Khi thiếu sự tương đồng, giao tiếp trở thành gánh nặng.
Muốn gần nhau, gia đình cần chủ động tìm điểm chung, bắt đầu từ những câu chuyện đời thường, những mối quan tâm giản dị. Giao tiếp chính là chiếc cầu nối giúp các thế hệ hiểu và chấp nhận nhau hơn.
Khi con cái đã lập gia đình, điều cha mẹ cần làm không phải là giữ chặt, mà là lùi lại một bước vừa đủ. Tôn trọng không gian riêng, hạn chế can thiệp, và học cách lắng nghe nhiều hơn phán xét.
Một gia đình ấm áp không được xây bằng quyền lực hay hy sinh đơn phương, mà bằng sự thấu hiểu. Khi điều đó đủ đầy, con dâu và con rể sẽ không cần né tránh – họ sẽ tự nguyện quay về, mang theo sự gắn bó thật lòng trong những năm tháng về sau.
Theo Toutiao
Ứng Hà Chi
