Ngành công nghiệp smartphone đang bước vào một giai đoạn đầy mâu thuẫn khi trí tuệ nhân tạo ngày càng đóng vai trò trung tâm trong trải nghiệm người dùng, nhưng chính phần cứng lại không còn được ưu ái như trước. Theo nhiều dấu hiệu, năm 2026 có thể chứng kiến sự biến mất âm thầm của những mẫu điện thoại 16 GB hay 24 GB RAM, nhường chỗ cho mức 12 GB trở thành trần cấu hình mới của phần lớn flagship.
Nguyên nhân cốt lõi đến từ cuộc khủng hoảng RAM trên phạm vi toàn cầu. Các nhà sản xuất chip bộ nhớ như Samsung và SK Hynix đang dịch chuyển trọng tâm khỏi DRAM dành cho smartphone để tập trung vào HBM, loại bộ nhớ có biên lợi nhuận cao hơn và phục vụ trực tiếp cho máy chủ AI. Sự thay đổi này khiến giá DRAM tăng gần 40%, tạo áp lực lớn lên chi phí sản xuất điện thoại.
OnePlus Ace 6T phiên bản 12GB RAM - Ảnh: Thế Duyệt
Trớ trêu ở chỗ, chính AI lại là yếu tố tiêu thụ RAM nhiều nhất. Những tính năng AI chạy trực tiếp trên thiết bị, chẳng hạn các mô hình như Gemini Nano hay Galaxy AI, có thể chiếm từ 3 GB đến 4 GB RAM chỉ để xử lý suy luận cục bộ. Khi giá RAM leo thang, các hãng buộc phải cân nhắc cắt giảm dung lượng bộ nhớ, đồng nghĩa với việc cuộc cách mạng AI trên smartphone có nguy cơ bị kìm hãm bởi chính giới hạn phần cứng. Vấn đề này không chỉ xảy ra trên điện thoại, mà còn lan sang thị trường PC và laptop, nơi các nhà sản xuất cũng đang chật vật trước chi phí linh kiện tăng cao.
Ở phân khúc cao cấp, bài toán trở nên đặc biệt nan giải. Những dòng máy như Galaxy S Ultra, Pixel Pro hay các mẫu gaming phone vốn xây dựng danh tiếng dựa trên cấu hình mạnh mẽ, trong đó 12 GB RAM được xem là mức tối thiểu để đáp ứng AI, đa nhiệm và quay video độ phân giải cao. Việc cắt giảm RAM sẽ làm suy yếu giá trị cốt lõi của các thiết bị này, trong khi tăng giá bán lại dễ khiến người dùng phổ thông quay lưng.
Giải pháp trung dung đang dần lộ diện. Sang năm 2026, nhiều flagship có thể chỉ dừng ở mức 8 GB RAM nhằm giữ giá bán ổn định, trong khi các phiên bản Pro hoặc Ultra mới tiếp tục duy trì 12 GB, thay vì 16 GB như trước. Những biến thể cao cấp này sẽ nhắm đến nhóm người dùng sáng tạo nội dung, game thủ hoặc chuyên gia, những đối tượng thực sự tận dụng được lợi thế từ băng thông bộ nhớ lớn hơn.
Một chiếc điện thoại Xiaomi có RAM 16GB - Ảnh: Thế Duyệt
Tác động rõ rệt nhất của khủng hoảng RAM dự kiến sẽ xuất hiện ở phân khúc tầm trung và giá rẻ. Giai đoạn 2024-2025 từng chứng kiến việc 8 GB đến 12 GB RAM xuất hiện phổ biến trên các mẫu máy dưới 300 USD, nhưng xu hướng này có thể đảo chiều. Để giữ mức giá cạnh tranh, nhiều hãng nhiều khả năng quay lại với 6 GB, thậm chí 4 GB RAM trên các model rẻ hơn. Mức 4 GB vẫn đủ cho những tác vụ cơ bản như nhắn tin hay gọi video, nhưng sẽ gặp hạn chế rõ ràng khi đa nhiệm hoặc chơi game. Do đó, 6 GB được xem là chuẩn thực tế cho smartphone tầm trung trong năm 2026, dù đây là một bước lùi so với kỳ vọng trước đó.
Một điểm đáng chú ý khác là cách các hãng truyền thông về cấu hình RAM. Thay vì công bố rõ dung lượng RAM vật lý, nhiều nhà sản xuất có thể đẩy mạnh khái niệm RAM ảo, kết hợp bộ nhớ trong với RAM thật để tạo ra con số ấn tượng trên giấy tờ. Tuy nhiên, RAM ảo không thể thay thế hoàn toàn RAM vật lý trong trải nghiệm sử dụng hàng ngày.
Vậy người dùng thực sự cần bao nhiêu RAM? Với nhu cầu phổ thông, sự khác biệt giữa 8 GB và 12 GB chủ yếu nằm ở mức độ tiện lợi hơn là khả năng xử lý. Phần lớn ứng dụng hiện nay đã được tối ưu để hoạt động trong giới hạn bộ nhớ chặt chẽ, đặc biệt trên iOS, nơi 8 GB RAM vẫn đủ để vận hành các tính năng AI như Apple Intelligence. Trên Android, dù tiêu tốn RAM hơn, hệ thống quản lý bộ nhớ đã tốt hơn nhiều sau nhiều năm, khiến 8 GB trở thành mức an toàn cho trải nghiệm mượt mà.
Đối với người dùng thường xuyên đa nhiệm, chơi game nặng hoặc phụ thuộc nhiều vào AI như ghi âm chuyển văn bản hay chỉnh sửa ảnh nâng cao, 12 GB RAM được xem là điểm cân bằng hợp lý. Vượt qua mốc này, lợi ích mang lại khá hạn chế và chỉ phù hợp với nhóm rất nhỏ như biên tập video chuyên nghiệp hay game thủ eSports. Với đa số người dùng, 16 GB RAM sẽ không tạo ra sự khác biệt rõ ràng so với 12 GB trong sử dụng hàng ngày.
Thế Duyệt
