Động thái này, nếu được thực hiện, sẽ đánh dấu một bước chuyển trong thiết kế ô tô, đặc biệt là đối với các loại xe năng lượng mới (NEV) vốn đã áp dụng rộng rãi tính năng này.
Theo một chuyên gia R&D từ một nhà sản xuất ô tô đã trao đổi với Mingjing Pro vào ngày 04/9, các cuộc thảo luận đang được tiến hành liên quan đến quy định mới, trong đó cấm hoàn toàn tay nắm cửa có thể thu vào. Tay nắm cửa bán thu vào và tay nắm cửa truyền thống vẫn được phép, nhưng quan trọng là chúng phải có khả năng dự phòng cơ học để đảm bảo hoạt động đáng tin cậy.
Các nguồn tin cho biết dự thảo về tiêu chuẩn bắt buộc đối với tay nắm cửa dự kiến sẽ được hoàn thiện trong tháng này. Đề xuất hiện tại đề xuất lệnh cấm trực tiếp đối với tay nắm cửa có thể thu vào hoàn toàn, với thời gian chuyển tiếp là một năm. Việc thực thi dự kiến sẽ bắt đầu vào tháng 7/2027, nghĩa là các xe mới bán tại Trung Quốc sau ngày này sẽ không còn sử dụng thiết kế này nữa. Các cuộc thảo luận cũng bao gồm cơ chế mở khóa tự động trong các điều kiện không chuẩn, chẳng hạn như các tình huống tai nạn.
Tin tức này đã gây chấn động ngành công nghiệp. "Chúng tôi đã thông báo cho nhiều dự án khác nhau để triển khai việc này", nguồn tin cho biết, thừa nhận rằng mặc dù vẫn đang trong giai đoạn thảo luận, nhưng tác động tiềm tàng là rất lớn. Động thái quản lý này càng làm nổi bật mối lo ngại ngày càng tăng về tay nắm cửa ẩn, vốn đang phải đối mặt với sự chỉ trích rộng rãi của công chúng vì chức năng không đáp ứng được kỳ vọng.
Sự trỗi dậy và sụp đổ của một xu hướng thiết kế
Tay nắm cửa có thể thu vào hoàn toàn đã trở thành một yếu tố thiết kế phổ biến trên các xe điện hiện đại, thường được phân loại thành "kiểu đòn bẩy" (cơ chế vật lý) và "kiểu bật ra điều khiển điện tử" (động cơ). Mặc dù được ca ngợi vì tính thẩm mỹ tương lai và những lợi ích khí động học được nhận thấy, tính tiện dụng và độ an toàn của chúng ngày càng bị nghi ngờ.
Các tính toán của các kỹ sư cho thấy việc giảm 0,01 Cd hệ số cản, thường được cho là nhờ tay nắm ẩn, sẽ giúp tiết kiệm tối thiểu khoảng 0,6 kWh trên 100 km. Đối với việc sạc tại nhà, chi phí tiết kiệm được là không đáng kể. Hơn nữa, các tài liệu của SAE chỉ ra rằng tay nắm cửa ẩn chỉ cải thiện hệ số cản của xe sedan thêm 0,005-0,01 Cd, thấp hơn đáng kể so với con số 0,03 Cd mà các nhà sản xuất thường công bố. Trọng lượng tăng thêm 7-8 kg từ động cơ và kết cấu cơ khí thậm chí có thể làm mất đi bất kỳ lợi ích khí động học nào.
Ngoài những tuyên bố về hiệu quả đáng ngờ, tay nắm cửa ẩn còn có những nhược điểm đáng kể như:
Chi phí và độ tin cậy: Tay nắm cửa điện tử được cho là đắt gấp ba lần tay nắm cửa cơ khí, nhưng lại có tỷ lệ hỏng hóc cao gấp tám lần. Điều này góp phần làm tăng chi phí sửa chữa cho xe điện (NEV). Một thương hiệu năng lượng mới hàng đầu báo cáo rằng tay nắm cửa hỏng chiếm 12% tổng số trường hợp sửa chữa xe, thường đòi hỏi phải thay thế toàn bộ cụm chi tiết rất tốn kém.
Lỗi an toàn nghiêm trọng: Trong các vụ tai nạn liên quan đến mất điện hoặc hỏa hoạn, tay nắm cửa điện (cả bên ngoài và bên trong) có thể không hoạt động, cản trở nghiêm trọng nỗ lực cứu hộ và thoát hiểm của người trong xe. Trong vụ việc "cửa đóng băng" năm 2024 tại Trường Xuân, hành khách trên một chiếc NEV đã bị mắc kẹt do động cơ tay cầm bị đóng băng, khiến họ không kịp cứu hộ kịp thời.
Trong mùa mưa lớn năm 2024 ở Quảng Đông, nhiều xe có tay nắm cửa điện đã bị chập mạch, khiến cửa không mở được và buộc hành khách phải đập vỡ cửa sổ để thoát ra ngoài.
Các cuộc thử nghiệm va chạm của Chỉ số an toàn ô tô bảo hiểm Trung Quốc (C-IASI) cho thấy những xe có tay nắm cửa điện tử chỉ đạt tỷ lệ thành công là 67% khi va chạm bên hông, trái ngược hoàn toàn với tỷ lệ thành công là 98% của tay nắm cửa cơ học.
Hệ thống điều tra chuyên sâu về tai nạn quốc gia (NAIS) báo cáo số vụ tai nạn do tay nắm cửa bị hỏng tăng 47% vào năm 2024, trong đó tay nắm cửa ẩn chiếm tới 82% trong số các vụ việc này.
Hiệp hội Người tiêu dùng ghi nhận mức tăng 132% theo năm về số khiếu nại liên quan đến việc trẻ em bị tay nắm cửa ẩn kẹp vào ngón tay vào năm 2024, bao gồm cả những trường hợp gãy xương nghiêm trọng.
Người dùng thường thấy chúng bất tiện, đặc biệt là trên những phương tiện không quen thuộc và chúng dễ bị trục trặc trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt như nhiệt độ đóng băng.
Tính toán riêng của ngành và các giải pháp thay thế
Một số nhà sản xuất ô tô đã áp dụng cách tiếp cận thận trọng hơn. Ví dụ, Volkswagen luôn lựa chọn tay nắm cửa bán thụt vào, cân bằng giữa tính thẩm mỹ với tính thực dụng và an toàn.
FAW – Các mẫu xe Audi A5L và Q6L e-tron thế hệ mới được trang bị tay nắm cửa bán thụt vào tích hợp công tắc vi mô. Trong trường hợp va chạm, dây kéo màu đỏ sẽ tự động bung ra, hoạt động như một tay nắm cơ học cho lực lượng cứu hộ bên ngoài.
Wei Jianjun, Chủ tịch của Great Wall Motor , đã công khai chỉ trích tay nắm cửa ẩn, tuyên bố rằng "đóng góp của chúng vào việc giảm lực cản là không đáng kể" và chúng "nặng, khả năng bịt kín kém, gây ồn và phụ thuộc vào nguồn điện, gây nguy hiểm cho an toàn".
Lệnh cấm tiềm năng này được đưa ra sau khi Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin (MIIT) khởi xướng việc sửa đổi tiêu chuẩn quốc gia bắt buộc "Yêu cầu Kỹ thuật An toàn đối với Tay nắm cửa ô tô" vào tháng 5 năm 2025, đặc biệt giải quyết các rủi ro an toàn do thiết kế tay nắm cửa ẩn hiện tại gây ra. Động thái này được coi là khởi đầu cho một nỗ lực quản lý rộng rãi hơn nhằm tăng cường an toàn ô tô.
Ngoài tay nắm cửa, các xu hướng thiết kế gây tranh cãi khác, chẳng hạn như việc loại bỏ các nút bấm vật lý để thay thế bằng màn hình cảm ứng toàn màn hình, cửa sổ trời toàn cảnh và gương chiếu hậu điện tử, cũng bị chỉ trích. Người ta cũng lo ngại về việc lạm dụng "vòng cân" để bỏ qua chức năng phát hiện mất lái trong các hệ thống hỗ trợ người lái tiên tiến (ADAS), dẫn đến tai nạn.
Trên phạm vi quốc tế, các cơ quan quản lý cũng đang vào cuộc. Chương trình Đánh giá Xe Mới Châu Âu (Euro NCAP) thông báo rằng từ năm 2026, những xe tích hợp các chức năng quan trọng như đèn báo rẽ, đèn báo nguy hiểm, còi, cần gạt nước và các cuộc gọi khẩn cấp vào màn hình cảm ứng mà không có nút điều khiển vật lý sẽ không đạt được xếp hạng an toàn năm sao.
Anh Nguyễn
