Từ vụ tai nạn thảm khốc khiến 3 mẹ con tử vong: Làm sao để tài xế không vi phạm và cao tốc an toàn hơn?

Tài xế vi phạm giao thông; cao tốc thiết kế thiếu an toàn?

Đã vài ngày trôi qua nhưng vụ tai nạn liên hoàn thương tâm trên cao tốc Cam Lộ - La Sơn khiến 3 mẹ con tử vong xảy ra hôm 18/1 (tức mùng 9 Tết) vẫn khiến nhiều người xót xa.

Ngay trong chiều 18/2, cơ quan chức năng tỉnh Thừa Thiên - Huế cũng đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với tài xế Phan Đình Kiều (sinh năm 1969, trú xã Đăk Blà, TP Kon Tum, tỉnh Kon Tum), người điều khiển xe ô tô biển kiểm soát 36A - 485.67 gây ra vụ tai nạn.

Liên quan đến vụ tai nạn thảm khốc này, một câu hỏi lớn được nhiều người đặt ra là làm thế nào để ngăn chặn những sự cố tương tự trong tương lai?

Về nguyên nhân chủ quan, sau khi vụ tai nạn xảy ra, nhiều người cho rằng tai nạn xảy ra do lái xe ô tô 7 chỗ vượt xe đầu kéo không đảm bảo khoảng cách an toàn tại đoạn đường không được phép vượt. Nhà chức trách cũng xác định nguyên nhân ban đầu thuộc về lỗi của tài xế ô tô con vì đã vượt phải. 

Tuy nhiên, cũng có luồng ý kiến cho rằng, vụ tai nạn xảy ra còn do nguyên nhân khách quan khác như thiết kế hạ tầng giao thông tại vị trí xảy ra tai nạn trên tuyến cao tốc này đang bộc lộ nhiều vấn đề bất cập.

Cụ thể, tuyến đường chỉ có 2 làn xe (mỗi bên 1 làn) và không có dải phân cách cứng, vị trí nhập làn lại đúng nút thắt cổ chai nên nguy cơ xảy ra tai nạn rất cao.

Về việc tổ chức giao thông, thiết kế cao tốc có nguy cơ gây mất an toàn cho phương tiện lưu thông, ngày 19/2, ông Uông Việt Dũng, Chánh Văn phòng Bộ GTVT trả lời báo chí cho rằng, "khi đầu tư xây dựng đường cao tốc, tất cả các phương án tổ chức giao thông đều được áp dụng, thực hiện theo quy định. Về nguyên nhân cụ thể của vụ tại nạn, cần phải chờ kết luận từ cơ quan điều tra".

Trong khi đó Theo thống kê của Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, từ những vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng xảy ra gần đây đã cho thấy nguyên nhân chính là do lái xe không chấp hành nghiêm luật giao thông đường bộ khi lưu thông trên cao tốc. Qua một số vụ việc, cơ quan chức năng ghi nhận, xe gặp tai nạn do chạy quá tốc độ quy định, đi sai làn, không giữ khoảng cách an toàn, chuyển làn không có tín hiệu báo trước, vượt ẩu, thậm chí đi ngược chiều. 

Kinh nghiệm lái xe an toàn, giúp tài xế không vi phạm giao thông trên cao tốc

Cao tốc Cam Lộ-La Sơn dài 98,3 km, theo ghi nhận của phóng viên, giai đoạn I, toàn tuyến có khoảng 30 km với 11 vị trí nằm rải rác được mở rộng hoàn chỉnh 4 làn đường, mỗi bên 2 làn có dải phân cách cứng ở giữa. Còn lại hầu hết là đường 2 làn xe chạy ngược chiều được phân cách bằng vạch sơn ở giữa.

Ông Nguyễn Vũ Quý, Giám đốc BQL dự án đường Hồ Chí Minh (đơn vị chủ đầu tư cao tốc Cam Lộ - La Sơn) chia sẻ trên báo Người Lao Động cho hay, đoạn vuốt nối từ điểm có quy mô hoàn chỉnh (4 làn xe) về quy mô giai đoạn 1 (2 làn xe) ở đây có chiều dài khoảng 200 m, được thiết kế theo tiêu chuẩn cơ sở 41:2022/TCĐBVN (TCCS) - Tiêu chuẩn thiết kế nền đường ô tô đắp trên nền đất yếu của Tổng cục Đường bộ Việt Nam.  Như vậy, tính 2 đầu thì có khoảng 22 đoạn vuốt nối được thiết kế theo TCCS 41:2022.

Vị trí vuốt nối ở điểm xảy ra tai nạn được thiết kế theo trường hợp trùng tim, bên phải có làn an toàn được phân chia bởi vạch 3.1A và lề đất. "Tuy nhiên, thời gian tới Ban Quản lý dự án đường Hồ Chí Minh và đơn vị tư vấn cũng sẽ kiểm tra xem xét, có thể tăng cường thêm các chỉ dẫn về giao thông", vị này nhấn mạnh.

Mặc dù hệ thống biển báo, biển hiệu trên cao tốc đã tương đối hoàn chỉnh, nhưng nếu lái xe thiếu tập trung, quan sát dễ gặp nguy hiểm tại các điểm kết thúc vượt xe bởi thiết kế một số đoạn tuyến theo kiểu “bó hẹp, thắt cổ chai”. Khi kết thúc điểm vượt xe, lái xe điều khiển xe vào nhập làn, tại các vị trí "điểm ngoặt" này thiếu tầm nhìn cũng dễ gây mất an toàn giao thông...

Vì vậy nhiều lái xe có kinh nghiệm đã đưa ra những lời khuyên "xương máu" khi chạy trên cao tốc.

Cụ thể, chia sẻ trên Vietnamnet, anh Hoàng Tân, một lái xe cho biết, kinh nghiệm mà các tài xế cần 'nằm lòng' khi chạy trên cao tốc đầu tiên là đảm bảo đúng tốc độ.

Theo anh Hoàng Tân, việc chạy đúng tốc độ không chỉ là đảm bảo chạy nhỏ hơn hoặc bằng tốc độ tối đa cho phép mà còn phải đảm bảo cả việc chạy trên tốc độ tối thiểu. Việc đi quá chậm trên cao tốc đôi khi còn mất an toàn hơn cả việc chạy quá tốc độ.

Một tài xế khác khuyến cáo những tài xế mới lần đầu đi cao tốc qua miền Trung cần chú ý và tuyệt đối tuân thủ hệ thống biển cảnh báo. Đặc biệt với những đoạn đường đồi dốc không có dải phân cách.

Anh Phạm Văn Tới (tài xế có trên 10 năm kinh nghiệm lái xe) cho biết trên báo Pháp luật TP HCM rằng nhiều người có kinh nghiệm lái xe 10 năm cũng không đảm bảo có kinh nghiệm lái xe trên cao tốc một cách an toàn. Vì trên cao tốc thường di chuyển với tốc độ cao và phải quan sát kỹ tại các điểm nhập làn. Nếu lơ là sẽ dễ xảy ra va chạm. Đặc biệt những người chỉ quen lái xe trong thành phố lại càng khó xử lý tình huống trên cao tốc.

Nhiều tài xế đi trên cao tốc Cam Lộ - La Sơn cho biết từng suýt gặp nạn trên các đoạn đường "nút cổ chai", nơi xảy ra vụ tai nạn này do chưa quen đường. Nguyên nhân do đây là đoạn cao tốc duy nhất ở miền Trung có thiết kế riêng mỗi bên 2 làn xe ở những đoạn cho phép vượt.

So với những đường cao tốc khác tại Việt Nam, đoạn cao tốc Cam Lộ - La Sơn này tổ chức giao thông phức tạp hơn, bởi ngay tại nơi nhập làn, đường lại bị bóp hẹp từ hai làn xuống một làn. Vì vậy, tài xế càng cần phải chú ý giảm tốc và chủ động chân phanh.

Nếu trường hợp đang đi thẳng và bất ngờ gặp đường thắt, cần giảm tốc độ thật nhanh, nép sát vào bên phải, không cố vượt lên ở làn khẩn cấp, hoặc chen với xe khác tại nút thắt nếu không rất dễ xảy ra tình huống tai nạn như hôm 18/2.

Điều quan trọng, tài xế - những người trực tiếp điều khiển phương tiện phải thấu hiểu và nghiêm túc thực hiện trách nhiệm của mình. Việc lái xe ẩu, vượt ẩu, đặc biệt là những hành vi vượt bên phải như vụ tai nạn kinh hoàng vừa qua, không những vi phạm pháp luật mà còn tiềm ẩn rủi ro mất an toàn cho tất cả mọi người. Điều này đòi hỏi sự tỉnh táo, tuân thủ nghiêm ngặt quy tắc lưu thông, và hơn hết là ý thức được giá trị của mạng sống con người.

Cần tổ chức giao thông trên cao tốc Cam Lộ - La Sơn theo hướng an toàn hơn

Về việc tổ chức giao thông, thiết kế trên các tuyến cao tốc, nhiều chuyên gia giao thông cho rằng, mạng lưới đường cao tốc ở nước ta đang thiếu một hệ thống kỹ thuật đồng bộ, hiện đại để điều tiết phương tiện tách hoặc - nhập và cảnh báo các tín hiệu nguy hiểm khi tham gia giao thông trên cao tốc.

Để giải quyết vấn đề này, cần xem xét cải thiện cơ sở hạ tầng của cao tốc bằng cách xây dựng các làn dừng khẩn cấp phù hợp, đảm bảo tất cả các tuyến cao tốc đều đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật và an toàn.

Sau khi vụ tai nạn xảy ra, nhà báo Phạm Trung Tuyến-Phó Giám đốc Kênh VOV Giao thông Quốc gia đã có nhận định La Sơn - Tuý Loan là 1 trong 2 cao tốc "ở Việt Nam cực kỳ nguy hiểm do tổ chức giao thông".

Theo nhà báo Phạm Trung Tuyến, cả 2 đoạn cao tốc này đều có những đoạn đường chỉ có 1 làn xe mỗi chiều và toàn bộ vạch liền, phải đi 5-7 km mới có một quãng vượt ngắn. Vì vậy "nếu đi đúng tốc độ thì mỗi đoạn vượt chỉ một, hai xe bứt được lên" dễ khiến lái xe ức chế, sốt ruột, ảnh hưởng xấu đến tâm lý và khả năng tập trung, xử lý tình huống, nhà báo Phạm Trung Tuyến phân tích.

Vì vậy, theo ông Tuyến, vụ tai nạn thảm khốc hôm 18/2 dù lỗi thuộc về nạn nhân, nhưng những người tổ chức giao thông "rất nên suy nghĩ về việc làm của mình".

Phân tích trên VTC News về loại hình cao tốc 2 làn, một kỹ sư cầu đường cho biết, việc đường cao tốc chỉ xây 2 làn, không có dải phân cách cứng như cao tốc Cam Lộ - La Sơn sẽ buộc giới hạn tốc độ, các phương tiện chỉ được chạy tối đa 80km/h. Trong khi với xe ô tô, tốc độ trung bình theo thiết kế bây giờ là 100 - 120 km/h.

Theo kỹ sư này thì về mặt chuyên môn, nếu cao tốc mà chỉ cho chạy tốc độ tối đa 80km/h là thiếu hợp lý. Vì vậy, kỹ sư cầu đường đề xuất cần xây dựng đường cao tốc đủ các tiêu chuẩn cơ bản, có làn dừng khẩn cấp, chạy đúng tốc độ cao để mang tính lâu dài.

Sau khi vụ tai nạn thảm khốc xảy ra, ngay trong ngày 18/2, Thủ tướng đã có công điện khẩn  chỉ đạo khẩn trương làm rõ nguyên nhân tai nạn giao thông nghiêm trọng. Trong công điện, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng yêu cầu Bộ GTVT chỉ đạo Cục Đường bộ Việt Nam phối hợp với các cơ quan có liên quan rà soát, tăng cường tổ chức giao thông hợp lý trên cao tốc Cam Lộ - La Sơn và hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông trên các tuyến cao tốc, quốc lộ trọng yếu, nhất là các tuyến cao tốc chỉ có 2 làn xe và các tuyến cao tốc không có làn dừng khẩn cấp.

Bên cạnh đó, bổ sung ngay các kết cấu hộ lan, hốc cứu hộ, cứu nạn trên các tuyến cao tốc, quốc lộ.

Trước đó, hồi cuối tháng 1/2023, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã có chuyến công tác kiểm tra và làm việc về tình hình triển khai các công trình, dự án trọng điểm ngành giao thông.

Sau chuyến công tác, Thủ tướng đã yêu cầu quy hoạch đường cao tốc phải có tầm nhìn dài hạn, tổng thể, tiêu chuẩn hoàn thiện tối thiểu 4 làn xe ô tô, đủ làn dừng khẩn cấp, vận tốc thiết kế 80- 100km/h; không đầu tư cao tốc quy mô hạn chế 2 làn xe, gây lãng phí nguồn lực và thời gian nâng cấp, mở rộng.

Trang Anh