Loài mèo đầu bẹt được xem là một trong những loài mèo hoang dã hiếm và bị đe dọa nghiêm trọng nhất thế giới. Phạm vi phân bố của chúng chỉ giới hạn tại Đông Nam Á, trong khi môi trường sống ngày càng thu hẹp do nạn phá rừng và chuyển đổi đất đai.
Tại Thái Lan, lần ghi nhận có tài liệu cuối cùng về mèo đầu dẹt diễn ra vào năm 1995. Tuy nhiên, một cuộc khảo sát sinh thái bắt đầu từ năm ngoái, sử dụng hệ thống bẫy ảnh tại Khu bảo tồn động vật hoang dã Princess Sirindhorn ở miền Nam Thái Lan, đã ghi nhận tới 29 lần phát hiện loài này.
Thông tin được xác nhận bởi Cục Công viên Quốc gia, Động vật hoang dã và Bảo tồn Thực vật Thái Lan cùng tổ chức bảo tồn mèo hoang Panthera.
Theo bác sĩ thú y kiêm nhà nghiên cứu Kaset Sutasha thuộc Đại học Kasetsart, việc phát hiện lại loài mèo này vừa mang lại hy vọng, vừa gióng lên hồi chuông cảnh báo. “Đây là một phát hiện rất đáng mừng, nhưng cũng đáng lo ngại. Sự phân mảnh môi trường sống khiến quần thể loài này ngày càng bị cô lập”, ông Kaset chia sẻ với AFP.
Hiện vẫn chưa thể xác định chính xác số lượng cá thể mèo đầu bẹt tại khu vực này, do loài mèo này không có hoa văn đặc trưng trên cơ thể, gây khó khăn cho việc phân biệt từng cá thể riêng lẻ.
Dù vậy, ông Rattapan Pattanarangsan, quản lý chương trình bảo tồn tại Panthera, cho biết số lần ghi nhận cho thấy mật độ mèo đầu bẹt tại khu vực khảo sát có thể tương đối cao.
Đáng chú ý, các đoạn video thu được còn ghi lại hình ảnh một cá thể mèo cái đi cùng mèo con. Đây được xem là tín hiệu vô cùng tích cực, bởi mèo đầu bẹt thường chỉ sinh một con mỗi lần.
Mèo đầu bẹt là loài sống về đêm, cực kỳ kín đáo, thường sinh sống trong các hệ sinh thái đất ngập nước rậm rạp như rừng than bùn và rừng ngập mặn nước ngọt, những khu vực rất khó tiếp cận đối với các nhà nghiên cứu.
Theo ước tính của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế, hiện chỉ còn khoảng 2.500 cá thể mèo đầu dẹt trưởng thành trong tự nhiên trên toàn cầu. Loài này được xếp vào nhóm nguy cấp. Riêng tại Thái Lan, chúng từ lâu đã bị liệt vào danh sách “có thể tuyệt chủng”.
Các khu rừng than bùn tại Thái Lan đã bị chia cắt nghiêm trọng trong nhiều năm qua, chủ yếu do mở rộng nông nghiệp và chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Bên cạnh đó, loài mèo này còn đối mặt với nguy cơ lây lan dịch bệnh từ động vật nuôi và gặp khó khăn trong việc sinh sản do các quần thể bị tách rời.
Theo ông Kaset, việc tái phát hiện loài mèo đầu bẹt chỉ là bước khởi đầu cho những nỗ lực bảo tồn lâu dài.
“Điều quan trọng hơn nằm ở giai đoạn tiếp theo, làm thế nào để con người và loài mèo này có thể cùng tồn tại một cách bền vững, mà không đẩy chúng tới bờ tuyệt chủng thêm một lần nữa”, ông nhấn mạnh.
Phạm Trang
